“Ik vind het onbeleefd wanneer mensen wegkijken tijdens een stotteraanval”

22 oktober: Wereld Stotterdag

SASSENHEIM – In Nederland leven naar schatting 200.000 mensen die stotteren. Stotteren is spreken met haperingen, herhalingen, of complete blokkades en dit openbaart zich meestal al vanaf jonge leeftijd. Door het stotteren ontwikkelt zich vaak een angst voor het spreken, waardoor een vicieuze cirkel ontstaat en de ‘stotter’ een lastige handicap kan worden. Op 22 oktober is het Wereld Stotterdag: een moment om aandacht te geven aan de mensen voor wie vloeiend spreken nooit vanzelfsprekend is.

Door Joep Derksen

Mira Ouwehand (35) is geboren en getogen in Leiden en woont met haar partner Bert sinds 2006 in Sassenheim. Ze werkt voor een reclamebureau en vertelt over haar ervaringen met het stotteren. “Ik spreek over het algemeen niet van mensen die stotteren, maar van mensen die moeite hebben met spreken. Zo’n 3% van de wereldbevolking moet hiermee leren omgaan, maar dat percentage zou best hoger kunnen liggen.”

Er bestaan nog altijd veel misvattingen over het stotteren: niet iedereen weet dat er verschillende gradaties bestaan. Er zijn mensen die moeite hebben met bijna ieder woord en anderen krijgen af en toe een ‘stotteraanval’. Mira: “Als kind heb ik heel erg gestotterd, maar door jarenlange logopedie en training is het een stuk minder geworden. Toch komt het stotteren voor mij altijd onverwacht. Soms kan ik een heel verhaal vloeiend vertellen en dan komt plots een wat ik noem harde stotter, waarbij ik me over harde medeklinkers als de ‘p’ of de ‘t’ moet heenzetten. Vroeger geneerde ik me wel eens, maar nu heb ik dat niet meer: als ik iets niet vloeiend kan vertellen, dan wacht de toehoorder maar iets langer.”

Openbaring

Als kind was het voor Mira een openbaring om via de logopediste met een leeftijdsgenote in contact te komen: iemand die dezelfde ervaringen heeft en ook met identieke problematieken en onzekerheden worstelt. Mede in dit verband vindt zij de Wereld Stotterdag op 22 oktober een “geweldig initiatief”. Ze legt uit: “Ik had nog niet gehoord van deze dag, maar het is goed dat stotteren onder de aandacht komt. Aan de ene kant kunnen jongere mensen zo meer informatie krijgen over andere mensen die op dezelfde manier spreken als zij. Maar ook kan aandacht worden gegeven aan mensen die niet stotteren en heel moeilijk met een stottersituatie om kunnen gaan. Voor hen heb ik de volgende tip: maak er niet zo’n probleem van, want het feit dat je stottert is minder belangrijk dan je denkt.”

Het gesprek stokt even en de journalist wacht rustig af. “Kijk, zo hoort het. Ik had nu last van een harde stotter, maar je bleef me aankijken en keek niet weg. Ook probeerde je niet de woorden te zeggen waarvan je dacht dat ik ze zou willen zeggen. Persoonlijk vind ik het zeer onbeleefd wanneer de mensen weg kijken, want het is dan net of ik niet interessant ben, al begrijp ik ook wel dat ze een beetje een ongemakkelijk gevoel hebben wanneer ik uit mijn woorden probeer te komen. Dat is ook het punt van stotteren, want aan de buitenkant kun je niet zien dat iemand hiermee kampt. Ik kan in de bakkerij een half brood bestellen, even niet uit mijn woorden komen en je ziet de mensen om je heen schrikken.”

Vicieuze cirkel

Het grote probleem rond het moeilijk hebben met het spreken is het gevaar van de vicieuze cirkel: doordat je stottert, ben je bang om te spreken en als je gaat spreken, komt geheid de stotter boven, waardoor de spreekangst nog groter wordt. Mira: “Op school had ik met sommige leraren de afspraak dat ze mij niet of nauwelijks een beurt gaven. Nu vind ik het spreken en stotteren niet meer zo’n big deal. Voor mijn werk op een reclamebureau begin ik aan de telefoon ook wel eens te stotteren en dan zeg ik daarna: ‘Zo dat moest er even uit’.”

Is stotteren aangeboren? “Nee, maar de aanleg om te stotteren wel. Mijn moeder en een tante stotterden ook en een vrouw heeft 33% kans om de aanleg voor het stotteren door te geven aan haar kind.” Kan iemand ooit echt van het stotteren afkomen? “Ik heb geen idee. Er zijn dagen dat ik niet stotter, maar wanneer ik nerveus ben of in een stressige situatie val ik terug op mijn zwakste punt en dan komt het stotteren weer boven. Ik ben lid van de Nederlandse Stottervereniging Demosthenes en daar heb ik veel informatie over het stotteren gekregen. Ook voor ouders van stotterende kinderen die niet weten hoe ze met de situatie om moeten gaan is dit een waardevolle bron van informatie. Demosthenes was een Griekse wijsgeer die volgens de overlevering van het stotteren is afgekomen en een zeer begenadigd spreker werd. Via deze vereniging kun je in contact komen met mensen die dezelfde ervaringen hebben. Dat is ook de andere kant van het verhaal, want als ik via mijn werk iemand tegenkom die stottert, ga ik er altijd op in. Je hebt dan toch een verbondenheid, die vergelijkbaar is met twee hondenbezitters die elkaar tegenkomen.”

Ontspannen

Wat doe je als je een stotteraanval krijgt? “In een situatie waar ik veel problemen heb om uit mijn woorden te komen, probeer ik me te ontspannen. Ik ben dan op zoek naar een rustmoment om beter voor de dag te komen. Het is een beetje of je in je hoofd een knop omzet. Een zogeheten ‘harde stotter’, waarbij ik een woord die met een ‘t’ of een ‘p’ begint probeer uit te spreken, probeer ik op te lossen met gewoon door te drammen. Of ik haal diep adem en begin opnieuw met mijn zin te spreken.”

Mira concludeert: “Vroeger wilde ik zo graag van het stotteren af, maar het hoort gewoon bij mij. Natuurlijk zou een leven zonder stotteren sommige situaties wel gemakkelijker maken, maar eerlijk gezegd zit ik er niet zo mee.”

Voor meer informatie: www.demosthenes.nl en www.stotteren.nl.