Zoek de verschillen tussen ‘ui’ en ‘bol’

Vraagtekens rond originaliteit ontwerp partycentrum

NOORDWIJKERHOUT – Er is twijfel gerezen rond de originaliteit van het ontwerp voor het Flamingo Partycentrum, dat momenteel in aanbouw is aan de Langelaan in Noordwijkerhout. “Creatief jatten”, zo bestempelt Blijdorp-directeur Ton Dorresteijn het ontwerp van architect Leen den Dulk van Architectenbureau van Manen in Noordwijk. In de diergaarde in Rotterdam is momenteel een giraffenverblijf in aanbouw naar ontwerp van de Wageningse architect Menno Lam. Het gebouw, in de volksmond al ‘de ui’ genoemd, vertoont opvallende overeenkomst met ‘de bol’ van Den Dulk. Die laat op zijn beurt echter weten dat hij niet op de hoogte was van Lams werk: “Dit is mijn eigen ontwerp.”

Blijdorp-directeur Ton Dorresteijn besloot bij de redactie van de Weekendkrant aan de bel te trekken nadat hij een artikel uit de Weekendkrant van 5 december 2008 onder ogen had gekregen. Daarin werd Den Dulk geciteerd naar aanleiding van zijn ontwerp voor het Flamingo Partycentrum. “Voor zover mij bekend, is dit een origineel ontwerp en zijn er elders in het land geen gebouwen waarbij houten spanten op deze manier gebruikt zijn”, zo luidde het citaat. Met name over deze woorden valt Dorresteijn: “In Diergaarde Blijdorp wordt sinds 2007 gebouwd aan een nieuw savannehuis (een nieuw verblijf voor giraffen) naar een ontwerp van architect Menno Lam. Dit zeer fraaie gebouw is sinds begin 2008 zichtbaar voor vele honderdduizenden langsreizende treinreizigers en 1,5 miljoen bezoekers die afgelopen jaar Blijdorp hebben bezocht. Het is gebaseerd op een karakteristieke bolvorm met houten spanten.”

Zonneklaar

“Nu zijn wij niet direct op onze teentjes getrapt als andere architecten dit ontwerp zo mooi vinden dat zij menen het te moeten kopiëren, maar het is wel vervelend als dat niet duidelijk wordt gemaakt en doorklinkt omdat de heer Den Dulk dat niet aan u heeft verteld. Zekerheidshalve hebben wij de leverancier van de houten spanten, zowel aan ons als aan het partycentrum, de firma Heko in Ede, even gebeld. Uit het contact met de heer Lambert van den Bosch bleek zonneklaar dat hij bij het zien van het ontwerp van de heer Den Dulk, deze direct opmerkzaam heeft gemaakt op het al in aanbouw zijnde savannehuis, in het bijzonder de spantconstructie daarvan, die Heko al had geleverd.”

“Ik kan mij voorstellen dat de heer Den Dulk elders, en niet in ons Savannehuis, zijn inspiratie voor zijn ontwerp heeft gevonden, maar om dan in de krant te stellen (terwijl je weet dat dat absoluut niet het geval is), dat voor zover jou bekend dit een origineel ontwerp is, waarbij er geen gelijke constructies in Nederland bestaan, gaat me wel erg ver. Blijdorp gaat hier verder absoluut niet onder gebukt, maar voor architect Menno Lam kan ik dat niet anders dan kwetsend en zeer vervelend omschrijven. Ik geloof dat dit ook wel ‘creatief jatten’ wordt genoemd.”

Kort door de bocht

Nog voordat hij wordt geconfronteerd met de kritiek van Dorresteijn, geeft Den Dulk desgevraagd aan dat hij verkeerd is geciteerd in het gewraakte artikel. “Ik zou zelf de zaken op een iets andere manier in het artikel hebben weergegeven. Sommige zaken waren erg kort door de bocht. Er zijn een aantal dingen besproken, die als citaat vermeld zijn. Alleen had ik deze zaken niet zo gezegd. De bewuste quote heb ik niet gezegd: ik pretendeer niet dat dit gebouw zeer origineel is. Wanneer ik het artikel van tevoren ter goedkeuring had ontvangen, zou ik deze zaken gecorrigeerd hebben. Het Flamingo Partycentrum is hooguit een uniek project voor Noordwijkerhout, niet voor Nederland of de wereld.” Feit is dat Den Dulk destijds na publicatie bij redactie noch journaliste aan de bel heeft getrokken dat hij verkeerd geciteerd zou zijn.

Toeval of jatwerk?

Maar afgezien van de vraag of hij nu wel of niet juist is geciteerd, rest ook nog de vraag of de opmerkelijke gelijkenis van het savannehuis en het Flamingo Partycentrum toeval is of ‘creatief jatwerk’, zoals Dorresteijn beweert. Den Dulk: “Er zijn meerdere toepassingen met hout. In Blijdorp staat inderdaad een gebouw met houten spanten, maar bijvoorbeeld ook in Chili. Dat wist ik niet toen ik het ontwierp, maar ik kreeg het later te horen en te zien. Voor de leek lijken ze misschien op elkaar, maar er zijn duidelijke verschillen. Er zitten in Blijdorp gevelelementen tussen de spanten die de ruimte binnen afsluiten. Bij ons zit de echte gevel erachter: ook de functie en uitvoering zijn anders. De nog te plaatsen aluminium lamellen sluiten het geheel niet af: er kan lucht en licht tussendoor gaan.”

Hij vervolgt: “Dit project loopt voor ons al een aantal jaren, we zijn hier in 2003 mee begonnen; het huidige ontwerp is in 2006 ontstaan. We zijn ooit begonnen met een ovaalvorm, vervolgnes is dit ene cilinder geworden. Uiteindelijk is een bolvorm ontstaan. De bol verwijst naar een bloembol, een symbool van de Bollenstreek. Ik ben niet bekend met architect Menno Lam, ook niet met zijn werk, behalve dan nu met het gebouw in Blijdorp.”

“Ik zie de suggestie dat mijn ontwerp voor het uitgaanscentrum ‘creatief gejat’ zou zijn als een ernstige aantasting van mijn integriteit als architect”, zo wil Den Dulk tot slot kwijt. “Het komt mij vreemd voor dat personen die dit suggereren mij hierover tot nu toe niet persoonlijk op hebben aangesproken, maar dat ik dit via de pers moet vernemen. Ik ben ten allen tijde bereid om mijn ontwerp toe te lichten aan deze personen, om zo voor eens en altijd duidelijkheid te geven.”