Vechten voor vrede en vrijheid

Wanneer je uitgezonden wordt om vrede te handhaven, moet je ook bereid zijn om te vechten voor de vrijheid. Dat heeft Evert Oostdam persoonlijk ervaren tijdens zijn missies in Srebrenica en Noord-Irak. Hij zorgde er samen met mede-veteranen Bernard van der Slot en Richard Heemskerk voor, dat in Noordwijk de Stichting Noordwijkse Veteranen is opgericht, zodat oud-militairen die op uitzending zijn geweest elkaar jaarlijks kunnen ontmoeten.

Voordat Evert vertelt over zijn ervaringen, legt hij uit waarom hij samen met Van der Slot en Heemskerk de Stichting Noordwijkse Veteranen oprichtte. “In de tijd van burgemeester Harry Groen kwamen de veteranen jaarlijks bij elkaar, waarbij er allerlei activiteiten waren en een gezamenlijke blauwe hap (Indonesische maaltijd, JD). Nadat burgemeester Lokker kwam, werd dit een gezamenlijke borrel. Met name de oudere veteranen vonden dit verschrikkelijk: voor hun gevoel werd de lokale viering van Veteranendag afgepakt. Met Bernard en Richard besloot ik om de stichting op te richten, zodat er altijd een lokale Veteranendag zal zijn. Zo’n samenkomst van gelijkgestemden is voor veteranen belangrijk. Je hoeft het niet over de uitzendingen te hebben. Het simpele feit dat je bij elkaar zit en de emoties kunt delen, is genoeg.”

Onder vuur

De gedachten gaan terug naar zijn eigen uitzendingen. “Ik heb onder zwaar vuur gelegen en voor mijn leven gevochten. Iemand die het niet meemaakt zal nooit begrijpen wat het met je doet. Dat mensen je wilden vermoorden, puur omdat je aan de andere kant van de loop van het geweer zit en dat je zelf op mensen hebt geschoten.”

Hij vervolgt: “Ik heb nooit gevochten voor volk en vaderland. Ik ging daarheen omdat mijn eenheid werd aangewezen. Ik vocht voor mijn kerels. Toen ik onder zwaar vuur lag, was ik niet bezig met de koningin en de vlag, maar om mijn eigen hachje en dat van mijn kerels te redden. Op zulke momenten is de veiligheid van jouw eigen eenheid het enige dat telt.”

Stenen gooien

Werd je als groepscommandant van jouw eenheid genoeg gesteund? Evert is hier duidelijk en hard in: “Nee. We zijn in Srebrenica gewoon in de steek gelaten.” In een podcast van de Scherpschutters vertelt Evert onomwonden over waar de Nederlandse soldaten mee geconfronteerd werden. In plaats van terugschieten, moesten ze maar met stenen gooien. Gewonde kinderen mochten niet geholpen worden door de Medic, omdat die EHBO-er dan ‘niet neutraal’ zou opereren. En toen zijn eenheid zwaar onder vuur lag, werd door het hoofdcommando simpelweg geweigerd om luchtsteun te geven. “We waren collateral damage: mochten we komen te overlijden, dan waren onze levens ingecalculeerd.”

 

Hij wordt even emotioneel als hij vertelt: “Vlak voordat we op uitzending gingen naar Srebrenica kwam een moeder van één van mijn soldaten naar me toe. Ze pakte mij vast, keek me in de ogen aan en zei: ‘Pas goed op mijn kind’. Ik antwoordde: ‘Ik zorg dat hij goed thuiskomt.’ Die belofte heeft zes maanden lang een stempel op mij gedrukt. Zo’n belofte, dat alles goed komt had ik nooit moeten maken. Je gaat naar een oorlogsgebied en je kunt niemand uit de wind houden. Als groepscommandant had ik de eindverantwoordelijkheid over de mensenlevens. Alles wat ik besliste, kon risico’s met zich meebrengen.” Hoewel er meerdere mensen gewond raakten in de eenheid, hebben alle soldaten uit de groep van Evert de uitzendingen gelukkig overleefd.

Pikorde

Onder veteranen is wel eens een pikorde: wie in gevechtssituaties heeft gezeten en dat heeft overleefd, staat vaak in hoger aanzien bij de andere veteranen. Maar iedereen die op uitzending gaat is even belangrijk: daar is Evert stellig van overtuigd. “Ik heb dan wel gevochten, maar dat geldt vaak niet voor iemand die mijn eten heeft klaargemaakt of mijn munitie heeft klaargelegd. Maar zonder deze mensen kun je als militair niet opereren. Een voetbalspits kan ook alleen maar scoren dankzij de inzet van de tien andere veldspelers.”

Na 24 jaar militaire dienst hing Evert zijn geweer aan de wilgen. “Het was mijn roeping om beroepsmilitair te worden. Alles wat maar stoer is in het leger heb ik gedaan, ik was marinier, commando en droeg ook een rode baret. Mijn uitdaging heb ik uit laten komen: het hoogst haalbare in het leven bereiken.”

Dankzij zijn ervaringen als militair heeft Evert een eigen bedrijf opgezet; een groothandel in visuitrusting. Maar de competitie en jacht blijven in hem zitten: Evert is de initiatiefnemer van het Europees Kampioenschap Roofvissen, dat dit jaar voor de zestiende keer georganiseerd wordt. Tijdens deze PredatorTour gaat het erom, wie de grootste snoek, snoekbaars of baars vangt. Evert lacht: “Ik ben weliswaar gestopt met het jagen op de vijand, maar de jacht op vissen geeft een nieuwe dimensie!”