“Mensen kunnen geïnspireerd worden door individuele stromingen”

Lezing over spiritualiteit in de Bollenstreek

NOORDWIJK – “Geloven en spiritualiteit zijn twee verschillende dingen”. Dit is een van de onderwerpen waarover Harrie Salman op woensdag 3 februari een lezing geeft. Hij neemt de toehoorders mee op een reis naar de middeleeuwen, beschrijft de wijze waarop de mensen indertijd het geloof beleefden en vertaalt dit naar onze beleefwereld van de 21ste eeuw.

Door Joep Derksen

Salman laat weten: “We weten maar weinig van de Middeleeuwen af en weten niet wat de mensen indertijd lazen en deden of waarom ze bepaalde zaken regelden. In die tijd periode waren er vijf kloosters in de Bollenstreek: één in Noordwijk, één in Rijnsburg, één in Noordwijkerhout en twee in Warmond. Daarmee begint mijn lezing en vervolgens vertel ik over de verschillende vormen van spiritueel leven in de Bollenstreek. Al vroeg in de Middeleeuwen zijn er de Begijntjes in de Bollenstreek: dat waren spiritueel ingestelde vrouwen, die vaak tijdelijk een leven van gebed en vromer werken leidden. Omdat ze geen gelofte hadden gedaan, konden ze na die periode gewoon trouwen. De Begijners kwamen in Nederland van de 13de tot de 16de eeuw voor.”

Hij vervolgt: “In de 16de eeuw was er de tijd van de reformatie: dat was een heel andere vorm van spiritueel leven en het kwam voort uit de protestantse kringen. Groepen remonstranten kwamen bij elkaar zonder dominee en hadden een wat minder strenge visie over allerlei geloofszaken. Deze geloofsrichting werd later door de kerk verboden. In tegenstelling tot de remonstranten hadden de vissers juist een heel strenge God en het is interessant om te weten hoe zij het geloof beleefden. Wanneer ze op zee waren, was de kapitein van het schip in feite de voorganger en geestelijk leider in het gebed.”

Mediteren

Er waren heel wat contrasten in de wijze waarop spiritualiteit werd beleefd, zo concludeert Salman. “Ik probeer de kennis over de Middeleeuwen naar het heden te trekken: hoe gaan wij zelf met onze moderne spirituele vragen om, want wij gaan niet naar een Begijn of klooster. Wel mediteren we, verdiepen we ons in spirituele literatuur of reizen we naar spirituele plekken, zoals klooster Egmond met het graf van Adelbert, het graf van St. Jeroen in Noordwijk of naar ’s Gravezande, waar een wonderdadig Mariabeeld stond.”

Wat is spiritualiteit voor u? “De omgang met het onzichtbare, met krachten waar we met ons gewone verstand niet bij kunnen. Maar die wel te maken hebben met de zingeving en de zin van ons leven. Vroeger werd dat heel duidelijk door de kerk bemiddeld, de kerk was de leverancier voor zingeving. Tegenwoordig proberen mensen hun eigen ingang te vinden en de kerk heeft een andere functie. Deze ontwikkeling is positief, want mensen staan vrij in hun keuzes. Ze hoeven geen beslissingen meer te nemen onder dwang, hetzij van autoriteit, hetzij van traditie.”

Individu

Is spiritualiteit iets anders dan geloven? “Ja, bij spiritualiteit gaat het om het ervaren van heel individuele krachten. Geloven heeft meer te maken met een aantal dingen waarin je moet geloven. Dat kunnen dogma’s zijn, of teksten die vertellen hoe we moeten leven. Zoals de tien geboden, of de duizenden regels waaraan een Hindoe zich dient te houden. Bij spiritualiteit gaat het om: hoe gaat het met mij als individu?”

Vindt u dat bepaalde elementen uit de verschillende geloven met elkaar vermengd kunnen worden? “Ik ben niet voor de vermenging van spiritualiteiten of godsdiensten, maar mensen kunnen wel geïnspireerd worden door individuele stromingen en verschillende elementen uit de stromingen met zich meenemen. Dan kun je denken aan yogaoefeningen uit het Boeddhisme of gebedspraktijken uit de kloosters.

De lezing “Spiritualiteit in de Bollenstreek” wordt woensdag 3 februari gehouden in de Maria ter Zee kerk in Noordwijk aan Zee. Aanvang is 20:00 uur, de toegang is gratis.