“Celibaat niet de oorzaak van misbruik”

STREEK – “De kerk heeft behoefte aan een nieuwe lente en goede priesters.” Rector J. Hendriks van De Tiltenberg uit zich in het Tiltenberg magazine over het misbruik dat gedurende decennia door priesters, broeders en zusters heeft plaatsgevonden. “Ongewenst gedrag, van betasting tot verkrachting, is natuurlijk heel ernstig: erg voor slachtoffers en beschamend voor de Kerk, des te meer omdat je terecht van priesters een voorbeeld verwacht.”

De rector geeft aan dat er risicofactoren zijn, zoals internaten en gezinnen, maar ook kinderdagverblijven, sportclubs en kinderen die een laag zelfbeeld hebben. “Het probleem is dus niet iets van de katholieke Kerk alleen, maar van heel de maatschappij. Er is dan ook niet direct een reden om het celibaat de schuld te geven; het is een breder maatschappelijk probleem. Wel wordt duidelijk uit onderzoek dat een priester bij wie het gebedsleven is verdampt en geen innerlijke of geestelijke voldoening vindt in zijn werk, veel meer kans loopt om serieuze problemen te krijgen met het celibaat.”

Juist voor dit soort situaties wordt op het seminarie en in de voortgezette vorming van de jonge priesters extra aandacht gegeven aan alle vragen die te maken hebben met afstand en nabijheid, de reflectie op de eigen gevoelens en de beleving van het celibaat. Anke Bisschops is verbonden aan Hulp en Recht, een organisatie die tot doel heeft slachtoffers van misbruik te ondersteunen. In de jaren ’90 schreef zij een proefschrift over de celibaatbeleving bij priesters. Ze vertelt: “De opleiding moet ook uitwijzen of jongemannen sterk genoeg zijn. Het gaat dan niet zozeer om de seksuele component van het celibaat, alswel om de sociale context. Kan de priester eventuele eenzaamheid verdragen? Het is van belang dat er voor de priesters een goede sociale leefomgeving is.”

Onderzoek

Bisschops liet tijdens een informatiebijeenkomst weten dat de afgelopen tien jaar in Amerika vier procent van de actieve religieuzen/priesters is veroordeeld. Ze vertelt: “In Nederland is een dergelijk onderzoek gedaan naar seksueel misbruik onder alle hulpverleners en dat komt neer op vijf tot tien procent. Het is moeilijk om goede gegevens te krijgen, maar in de kerk lijkt misbruik niet méér voor te komen dan in de samenleving in het algemeen.

In de internaten kwam het misbruik echter wel meer voor. Hier is een verklaring voor: “Dit kwam door de macht en status van de priesters ten opzichte van de onmondige jongens. De daders zagen het vaak niet als misbruik, hooguit als een schending van de celibaatbelofte. De tijd van internaten is voorbij, maar seksueel misbruik komt nog steeds voor. Nu is dat vooral tussen priesters en volwassen vrouwen. De priester is vaak een luisterend oor”, aldus Bisschops. “Vrouwen kunnen allerlei zaken projecteren op de persoon van de priester en de priester moet dus sterk in zijn schoenen staan.”

Frans Geels, die deze maand viert dat hij 25 jaar priester is, vreest verstrekkende gevolgen van het wijdverspreide misbruik met kinderen: ‘Nu heeft de kerk zeer ernstig te leiden onder het schandaal van het seksueel misbruik. Ik vrees dat we van die klap een generatie lang last zullen hebben.”