Kritische kanttekeningen op rapport

NOORDWIJK – Over de wijze waarop het onderzoek is uitgevoerd, is echter het nodige af te dingen. Zo stelt het rapport dat een van de voordelen van een gemeentelijke herindeling is, dat een gemeente meer financiële mogelijkheden en deskundigheid in huis heeft, waardoor ambtenaren zich meer kunnen specialiseren.

‘In theorie wordt de organisatie professioneler en deskundiger, waarmee de dienstverlening, zowel naar het bestuur als de burger, in kwaliteit kan toenemen’, zo staat in het rapport geschreven. Maar die woorden worden in dezelfde paragraaf ontkracht. ‘Gemeenten gaan na een herindeling niet goedkoper werken. In tegendeel zelfs, bij grotere gemeenten is sprake van structureel hogere uitgaven per inwoner. Grotere gemeenten hebben per 1.000 inwoners meer ambtenaren in dienst, het ziekteverzuim is groter dan bij kleinere gemeenten en de salariskosten zijn hoger omdat ambtenaren hoger worden ingeschaald.’ Hieruit blijkt dat het de ambtenaren zijn die het meeste voordeel hebben van een gemeentelijke fusie. Dat zijn toevallig ook nog eens de mensen die de colleges moeten adviseren bij hun onderzoek of een gemeentelijke fusie een goede zaak zou zijn.

Dat een beter betaalde ambtenaar ook kwalitatief meer onderlegd is en dat hogere salarissen ook ambtenaren van hogere kwaliteit aantrekken, blijkt een utopie. Enkele jaren geleden heeft de gemeente Lisse de ambtenarensalarissen structureel opgetrokken, om ‘meer kwaliteit’ aan te trekken. Dit jaar kondigde het college van burgemeester en wethouders van die plaats aan, dat ze van deze praktijk afstappen. Echte ambtelijke talenten halen hun neus op voor kleine (fusie)gemeenten en bestaande krachten worden niet automatisch beter zodra hun banksaldo opgekrikt wordt.

Duidelijk is al wel dat een gemeentelijke fusie in ieder geval de eerste negen jaar geen financiële voordelen zal opleveren. Ervan uitgaande dat zo’n fusie zorgt voor schaalvoordelen, vermindert de rijksoverheid de rijksuitkeringen dan namelijk drastisch: in plaats van jaarlijks vijf keer geld overmaken naar evenzoveel gemeenten, wordt dan een in omvang veel lager bedrag gegeven aan de fusiegemeente. Ook staat nu al vast dat niet ieder dorp meer kan rekenen op behoud van de voorzieningen. Een duidelijk voorbeeld hiervan is de gemeente Teylingen. Voorafgaand aan de fusie van de dorpen Voorhout, Sassenheim en Warmond werd gesteld dat ieder dorp haar identiteit en voorzieningen zou houden. Dit jaar echter voert het collegebestuur zulke enorme bezuinigingen door dat de Bibliotheek Bollenstreek zich genoodzaakt ziet om minimaal een en waarschijnlijk twee vestigingen te moeten sluiten. Van Ast liet weten: ‘Als je inderdaad meerjarig wilt sturen met harde keuzes, dan kan het zijn dat er twee in plaats van vijf bibliotheken komen. Dan kun je extra investeren in ambtelijke kwaliteit.’