Lisse in vroeger tijden

Het geheim van Het Lisser Automobiel Bedrijf

JOEP DERKSEN

LISSE – In de grond onder onze voeten huizen prachtige historische schatten. Heel af en toe komt de honderden jaren oude vergane glorie weer boven en wordt dan minutieus onderzocht door archeologen. Oud-Lisser Menno Dijkstra is senior archeoloog en hij kijkt nog altijd met veel genoegen terug op de eendaagse noodopgraving onder de gesloopte showroom van Het Lisser Automobiel Bedrijf.

Ruim 350 jaar lang stond op die plek namelijk de kleine buitenplaats Rosendaal, dat in 1962 definitief verloren ging. Op die locatie werd het Automobiel Bedrijf gebouwd, maar ook dat pand werd in 1996 gesloopt. De archeologen kregen precies één dag om te komen kijken en in die 24 uur ontdekten ze veel waardevolle informatie, zo laat Dijkstra met veel enthousiasme weten.

‘Het belangrijkste doel van het onderzoek was het vinden van resten van Rosendaal. De mogelijkheid tot onderzoek bleef beperkt tot het achterste deel van het buitenhuis. Behalve sporen van de uitgebroken muurfundering werden tot onze verrassing ook een waterput en een beerput teruggevonden. De beerput bleek aan de westzijde voorzien te zijn gewest van een stortkoker. In combinatie met het kadastrale plan uit 1818 werd ons duidelijk dat beide putten in de buurt van de noordwestelijke hoek van het huis lagen. Hier bevond zich ook de keuken van de oorspronkelijke kern van het gebouw.’

In de beerput bevond zich maar liefst 69 stukken keramiek (aardewerk), waaronder enkele stukken porseleinen serviesgoed. Maar ook 23 stukken glas, een eenvoudig ijzeren met benen handvat, een zilveren lepel en wat botmateriaal (met kookgerei) werden gevonden. Zowel het aardewerk als het glas komt uit de eerste decennia van de zeventiende eeuw. Dijkstra is nog altijd enthousiast over het serviesgoed; in totaal negen stukken porselein: ‘Dit werd geproduceerd voor de Aziatische markt en wordt daarom in Nederland zeer zelden gevonden. De toenmalige eigenaar Adriaen Martenszoon Block heeft deze stukken porselein waarschijnlijk meegebracht van een van zijn eerste reizen naar “de Oost”.’

Dijkstra geniet: ‘Vier andere porseleinen borden behoren tot het zogeheten Swatowgoed; het zijn ietwat plompe modellen met dik glazuur en een grove, volkse decoratie. Het gebeurt maar  hoogst zelden dat dit soort porselein uit de Nederlandse bodem wordt gehaald.’ Ook werden borden met (Chinese) draakafbeeldingen gevonden en een drinkkop van fijne kwaliteit. De senior archeoloog is nog altijd blij dat hij in de beerput heeft mogen staan. ‘Voor mij was dit echt dank voor stank!’