Boek beschrijft zwartste bladzijde

 

JOEP DERKSEN

NOORDWIJK – Als vijfjarig jongetje speelde Willem Baalbergen met het Joodse meisje Tiny Kronenburg; zij was één van de Joden die onderdoken in Noordwijk en de oorlog wél overleefde. Maar Baalbergen heeft nu, samen met Dorine Holman, Arend Dubbelaar en Geek Slats (inmiddels overleden), een boek geschreven waarbij een van de zwartste  bladzijden uit de Noordwijkse geschiedenis wordt aangekaart.

Het boek ‘Sjoel in het Paterhuis’ beschrijft de opkomst en ondergang van de Joodse gemeenschap in het dorp. Alle twintig Joden die hier tussen 1942 en 1944 woonden, zijn naar de concentratiekampen Sobibor en Auschwitz gebracht en werden daar vergast. Baalbergen laat weten, dat het oorspronkelijke idee voor dit boek kwam van oud-predikant Wim van der Lee. Maar zelf  heeft hij hier met passie aan gewerkt. ‘Nog altijd heb ik contact met Tiny en daardoor ben ik wel emotioneel betrokken geraakt bij het boek. Soms lig ik wakker, als ik terugdenk aan die onbegrijpelijke efficiëntie waarbij mensen vermoord werden. Je kon er met je verstand niet bij.’

Een sjoel is een viering in een synagoge, maar in het boek zelf wordt weinig gevierd. De lezer wordt meegenomen in de opkomst van de Joodse gemeenschap en haar teloorgang rond 1900. In de jaren ’30 van de vorige eeuw kwamen zo’n twintig Joden permanent in Noordwijk wonen; ze voelden zich veiliger in een dorpse omgeving, dan in een grote stad. Maar vrijwel al deze mensen ontkwamen niet aan hun noodlot; ze werden op transport gezet naar de concentratiekampen om daar vermoord te worden.

Er zijn ook Joden die tijdens de tweede wereldoorlog van elders naar Noordwijk kwamen en hier onderdoken. De meesten van hen overleefden dit, met uitzondering van de familie Presburg; zij werden verraden en vader, moeder en twee kinderen stierven hierdoor. Alleen de dochter overleefde het. Voor Baalbergen is ‘Sjoel in het Paterhuis’ meer dan alleen maar een boekje. Hij pleit er voor, dat dit schrijfwerk wordt verspreid onder de groepen 7 en 8 van de Noordwijkse basisscholen: ‘Zodat ook de kinderen weten, dat wij altijd Joden hebben gehad in ons dorp en dat die gemeenschap in feite uitgeroeid is.’ Het boek ligt nu bij de drukker; de datum waarop het boek gepresenteerd wordt, is nog niet bekend.