‘Burgerpanel moet politieke besluiten kunnen nemen’

JOEP DERKSEN

NOORDWIJK – De nieuwe gemeenteraadsleden krijgen een eenmalige mogelijkheid om historie te schrijven. Burgemeester Jan Pieter Lokker maakt zich tijdens de coalitieonderhandelingen sterk om een nieuwe vorm van democratie in te voeren. Hij wil ervoor zorgen, dat een burgerpanel zich eerst uitspreekt over gemeentelijke plannen, om zo de draagkracht voor de besluitvorming sterk te vergroten. ‘We moeten de participatiedemocratie invoeren zonder overigens afscheid te nemen van de vertegenwoordigende democratie.

Nu is het nog zo, dat de inwoners eens per vier jaar naar de stembus gaan, waarna 21 mensen vier jaar lang beslissingen nemen over allerlei zaken. Zonder dat die gemeenteraadsleden écht verantwoording hoeven af te leggen aan de 25.000 inwoners. Dit is een hopeloos ouderwets systeem, dat stamt uit 1848 en zorgt ervoor dat in onze tijd het draagvlak voor de politiek snel afkalft. Niemand is echt tevreden over de klassieke manier van besluitvorming, behalve de politiek zelf. ‘Er wordt onvoldoende gebruik gemaakt van de kennis, kunde en ervaring van mensen in het dorp. Als die kennis wat vaker en systematischer wordt benut, worden besluiten beter en democratischer. Laat de nieuwe gemeenteraad minder naar binnen gericht zijn, maar meer naar buiten. We moeten meer in gesprek met de mensen over wie het uiteindelijk gaat’, aldus Lokker.

Een dozijn organisaties heeft al contact gezocht met de burgemeester en aangeboden om zijn ideeën verder uit te werken. Zo kan een app ontwikkeld worden, die inwoners kunnen gebruiken om hun mening te geven. Om te voorkomen, dat een klein groepje schreeuwers en reageerders overmatig veel invloed heeft, moet er een burgerpanel komen, bestaande uit circa 750 tot 1.000 mensen, die representatief zijn voor de rest van de inwoners. De burgemeester roept minister Ronald Plasterk op om voldoende middelen beschikbaar te stellen voor een participatiefonds om bestuurlijke en sociale innovaties mogelijk te maken. ‘Het rijk wil dat gemeenten meer verantwoordelijkheden krijgen en de dingen op een vernieuwende manier gaan doen. Stel dan ook geld beschikbaar aan gemeenten die vernieuwende projecten willen uitvoeren.’

We moeten afstappen van het idee, dat de inwoners zelf niet in staat zijn om voluit mee te kunnen denken en praten. Lokker: ‘Ik heb een groot vertrouwen in de redelijkheid van de mensen in het dorp. Als mensen werkelijk het gevoel hebben dat hun mening er toe doet, en dat er ook wat mee gebeurt, dan nemen ze verantwoordelijkheid. Waneer er werkelijk gevolg gegeven wordt aan wensen en ideeën waar een meerderheid voor is, gaan mensen serieus mee om met een probleem en krijgen ze weer het gevoel dat de straat of de wijk van henzelf is.’

Lokker vervolgt: ‘Het invoeren van de participatiedemocratie betekent overigens niet dat we afscheid moeten nemen van de vertegenwoordigende democratie. De inwoners kunnen hun mening geven over zaken als de ‘Strandnota’, het toeristisch beleid en zaken die de leefbaarheid en veiligheid van buurt en wijk aangaan. De mening van het burgerpanel vormt de basis voor het beleid dat vervolgens ontwikkelt wordt.’ De gemeenteraad moet bij een ruime meerderheid van een burgerpanel over een onderwerp, dit advies opvolgen, tenzij er zwaarwegende redenen zijn om dat niet te doen. Een ruime meerderheid is wel een vereiste, zo stelt Lokker: ‘Zo voorkom je dat kleine belangengroepjes allerlei plannen kunnen tegenhouden. Het gaat tenslotte om het algemeen belang. Nu is het meestal zo, dat de politiek haar mening in de fractievergaderingen al gevormd heeft en worden opvattingen nauwelijks beïnvloedt in commissie- en raadsvergadering.

Lokker besluit: ‘De burger is slimmer en mondiger geworden en moet in de participatiesamenleving steeds meer dingen zelf gaan doen. Maar over het beleid zelf heeft hij niets te zeggen. Als je mensen oproept om mee te doen en verantwoordelijkheid te dragen, moet je hen ook de verantwoordelijkheid geven om mee te beslissen. Zo niet, dan nemen mensen op den duur afscheid van de politiek. Want als de politiek geen aansluiting zoekt bij de inwoners, wordt het een eiland binnen de gemeente. Uiteindelijk gaan burgers zich dan organiseren en gaan ze in eigen straat en wijk de dingen zelf regelen.’

De burgemeester wil voor zijn vertrek eind dit jaar een stappenplan opzetten om de participatiedemocratie in Noordwijk in te voeren. ‘Ik probeer het nieuwe gemeentebestuur ervan te overtuigen dat ze deze kant uit moeten. De politiek heeft de inwoners een maand lang doodgeknuffeld en gezegd dat ze de allerbelangrijkste personen in hun leven zijn. Als de gemeenteraad haar verantwoordelijkheid daadwerkelijk wil delen met de inwoners gaan we het experiment aan door het instellen van een digitaal burgerplatform dat medebeslissingsrecht krijgt over gemeentelijke plannen.’