Model van Gaia-sateliet onthuld in gemeentehuis

JOEP DERKSEN

NOORDWIJK – Er is een ruimterace aan de gang. ESA en NASA proberen elkaar af te troeven waar het gaat om de meest unieke ontdekkingen. In de week dat NASA aankondigde dat de Kepler-missie 1.284 nieuwe exoplaneten in kaart heeft gebracht, onthulde ESA-professor Mark McCaughrean een model van de Gaia-satelliet in het gemeentehuis. Hij werd hierbij begestaan door burgemeester Jan Rijpstra.

McCaughrean gaf hieraan voorafgaand een presentatie over allerlei ruimtemissies waar de ESA mee bezig is. De Gaia-sateliet weegt 2030 kilogram en heeft een diameter van tien meter. Hij werd in 2013 gelanceerd en verkent nu het heelal. Het doel is, dat Gaia later dit jaar niet minder dan één miljard sterren heeft ontdekt en in kaart gebracht. Op dit moment bevindt Gaia zich 1,5 miljoen kilometers van de aarde. De technologie is zo vergevorderd, dat Gaia de breedte van een menselijke haar kan meten op een afstand van 2.000 kilometer. McCaughrean: 'Maar Gaia meet ook de beweging van de sterren en met welke snelheden ze dit doen. Zo kunnen we zien hoe ze bewegen en in het verleden bewogen hebben. Als we ver genoeg terug kijken, weten we hoe de melkweg en het universum is ontstaan. Maar verder terugkijken dan 13,8 miljard jaar kunnen we niet; daar houdt het universum op.'

ESA was jarenlang het kleine Europese zusje van de Amerikaanse NASA. Maar werd enkele jaren geleden wereldberoemd door als eerste op the maan Titan te landen. En in 2014 landde de Rosetta surveillor op een komeet. McCaughrean liet enthousiast weten: 'ESA gaat niet alleen over astronauten en raketten. We houden ons bezig met wetenschap en het universum.' Maar er staan een aantal grote projecten op stapel. In 2018 vertrekken twee ruimtevaartuigen naar Mercurius om zeker te stellen dat er methaan in de atmosfeer is. Als dat het geval is, zou dat methaan afkomstig kunnen zijn van scheetjes van bacteriën en microben. Maar als er naast de methaan ook sulfor dioxide in de atmosfeer zit, kan de theorie van leven op Mercurius overboord gegooid worden. Dan is het methaan afkomstig van geologische activiteiten.

Gaia zal geen leven ontdekken, maar met het meten van atmosferen van planeten en het in kaart brengen van 1 miljard sterren kunnen andere missies de planeten onderzoeken waar de meeste kans op leven is. 'De volledige astrometrische kalender met 1 miljard sterren die we in 2017 openbaar maken zal de manier waarop wij naar onze melkweg en heelal kijken, voor altijd veranderen.'

Op 19 oktober landt ESA op Mars en in 2020 wil de ESA daar een Rover laten rondrijden en twee meter in de diepte boren om te ontdekken of er tekenen van (voormalig) leven zijn. Waarom wil de ESA weten of er ander leven is? Ofwel dat leven is minder intelligent dan wij en dus niet interessant. Of het buitenaards leven is intellectueel superieur aan het onze en dan moeten wij oppassen. McCaughrean: 'Door de geschiedenis heen zijn we op zoek naar ander leven, al dan niet gebaseerd op geloofsovertuiging. Het is fundamenteel om te weten of leven twee keer, op verschillende plekken in het heelal, is gecreëerd.' Maar als er leven op Mars is (geweest), zou het best kunnen zijn dat dit leven miljarden jaren geleden door asteroïdeninslagen van Mars verplaatst is naar de aarde. McCaughrean: 'En in dat geval zijn we allemaal Martianen!'

Voor meer informatie: www.esa.int/Space_Science.