Sector enthousiast over gratis kinderdagopvang

Bang voor bemoeienissen van overheid

Lisse – Landelijk is een discussie ontstaan over het al dan niet gratis maken van kinderopvang. Niet toevallig is vlak voor de verkiezingen een discussie ontstaan of alle kinderen gratis naar een kinderdagverblijf zouden moeten, al dan niet met als tegenprestatie dat de verzorgende ouder een betaalde baan zou aanvaarden. Gratis opvang voor de kinderen: wat vinden de kinderdagverblijven er zelf van? Kunnen ze de toestroom aan? Wat zijn de voor- en nadelen van gratis dagopvang?

Joep Derksen

Eerst een paar statistieken: het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) geeft aan dat maar liefst 60% van de gezinnen met kinderen onder de twaalf jaar geen gebruik maakt van opvang; ook niet door familie of bekenden. Daarnaast vindt driekwart van de moeders dat de zorg voor een kind niet, of slechts voor maximaal een of twee dagen per week door anderen kan worden overgenomen. Columnist Koert van Bekkum van het Nederlands Dagblad, verwoordde het als volgt: ‘Het SCP-rapport maakt glashelder dat niet geld en de kwaliteit van de opvang beslissend zijn, maar de opvattingen over de opvoeding van kinderen. Nog altijd ervaren velen het daarom als een onopgeefbare luxe niet voltijds te hoeven werken.’

Marktwerking

Een aantal kinderdagverblijven is benaderd, maar niet elk bedrijf kon of wilde de pers te woord staan. Ludi van Zanten, Directeur van Kindercentra De Speelbrug in Voorhout, geeft een aantal achtergronden over de discussie: ‘Sinds 2005 is de marktwerking ingetreden voor de kinderdagverblijven. Tot vorig jaar waren veel van de instellingen zwaar gesubsidieerd. Een aantal kon de broek niet ophouden en de sterksten zijn nu overgebleven. Ik vind het fantastisch als de kinderopvang voor iedereen gratis wordt: ik zeg altijd maar: gelijke monniken, gelijke kappen. Maar waar ik bang voor ben, is dat de overheid zich overal mee gaat bemoeien zodra ze geld geven, van het aantal kinderen dat je onder je hoede mag hebben tot het toiletpapier dat we mogen gebruiken.’

Van Zanten heeft meer bedenkingen: ‘Als we eerst al het geld krijgen van het rijk en later moeten we gaan bezuinigen, dan zal de kwaliteit van de opvang omlaag gaan. Datzelfde zie je nu ook in de bejaardentehuizen gebeuren. Maar als de ouders de vergoeding blijven geven en dat dan later van de overheid terugkrijgen, dan zal dat beter zijn. Overigens ben ik ervan overtuigd dat gratis kinderopvang niet zorgt voor een betere kwaliteit.

Kunnen de huidige kinderdagverblijven een mogelijke toestroom van kinderen wel aan. Van Zanten is hier niet bang voor: ‘Voorhout heeft een uitzonderingspositie op veel andere gemeenten. Hier wonen veel forensen en zijn weinig oma’s en opa’s die op de kinderen passen. Dus de mensen die kinderopvang gebruiken, hebben hun maatregelen al genomen.

Vooroordelen

Wat betreft de vooroordelen die sommige mensen over kinderdagverblijven hebben, wordt de directeur vinnig: ‘Op verjaardagen moet ik ook steeds mijn werk verdedigen. Het is een typisch Nederlandse gedachte dat ouders voor hun kinderen zorgen. Om de vergrijzing bij te houden, moet je gewoon werken. Het is bijna niet mogelijk om kinderen te hebben en niet te werken. Overigens ben ik wel van mening dat niet werken een keuze is die iedereen persoonlijk maakt en daar is niets mis mee.’



‘Ten tweede’, vervolgt de directeur, Tot de invoering van de wet kinderopvang in 2005, werd de kinderopvang niet bedrijfsmatig gerund. Sinds die tijd zijn we een bedrijfstak dat niet meer gesubsidieerd wordt. Die kinderdagverbijven die een goede kwaliteit bieden kunnen voortbestaan en deze marktwerking heeft de kwaliteit vergroot. De bedrijven gaan vormen van flexibiliteit aanbieden die voorheen niet aangeboden werden. Als de kinderopvang goedkoper wordt, dan is dat wel interessant. Dit moet echter niet via subsidies gebeuren, maar door een tegemoetkoming aan de ouders. Op deze manier kunnen mensen met lagere inkomens gebruik kunnen maken van kinderopvang, want dat gebeurt nog te weinig. Onze grootste gebruikersgroepen zijn de middeninkomens en alles wat daarboven zit. Mijn eigen vrouw werkt gewoon niet meer, omdat het te duur is. Als je toeslagen aan ouders geeft voor die dagen dat ze werken, dat is een heel goed idee. Maar je moet dagopvang niet helemaal gratis maken; het moet wel een bewuste keuze worden. Mensen moeten een drempel hebben om het interessant te maken. Belangrijk zal zijn dat de uiteindelijke financiering en betaling wel via de ouders gebeurt. De marktwerking moet in stand gehouden worden.’

‘Of de kinderen naar de dagopvang gaan is de verantwoordelijkheid voor de ouders zelf’, zo vindt Kouwenberg. ‘Dat wordt ook cultureel bepaald: in Noorwegen is kinderopvang juist een volledig geïntegreerd begrip in onze samenleving en vindt men het juist heel goed voor kinderen. De Noren zeggen: ‘Vijf dagen lang de kinderen thuis houden, dat doe je toch niet?’ De mate van toestroom van kinderen naar de verblijven zullen per regio verschillen. De effecten in de bollenstreek zijn anders, dan in bijvoorbeeld de grote stad, waar veel kinderen wonen waarvan de twee ouderen werken. Daar waar veel alleenstaande ouders zijn, zal de vraag naar dagopvang hoger zijn. Als je wat minder verdient, kost het nu al haast niets. Bijna 96% van de kosten worden dan door de overhead vergoed.’

Kouwenberg vindt het gebruik van dagopvang noodzakelijk: ‘We hebben een tekort aan arbeidskrachten: meer mensen moeten werken gezien de vergrijzing. Maar waar geen van de politieke partijen rekening mee heeft gehouden, zijn de enorme kosten. Op dit moment zijn de kosten voor kinderdagopvang twee miljard euro. Als de vraag verdubbeld, moet er twee miljard bij komen, op zijn minst.’ ‘Maar er zijn alternatieven’, vervolgt hij, ‘zoals dagopvang voor drie dagen. Het moet bovendien niet vrijblijvend zijn, want je moet als tegenprestatie eisen dat de ouder gaat werken en wellicht kan geregistreerd vrijwilligerswerk daar ook onder vallen.