“Ongedocumenteerd slopen is doodzonde”

Bouwhistoricus vindt deurkozijn uit 1610 in De Pijpenla

NOORDWIJK – “Stel een dorpsbouwhistoricus aan die de panden kan bekijken en onderzoeken voordat ze ten onder gaan aan de sloophamer.” Dat is wat Michel van Dam, bouwhistoricus, het liefste zou zien. Deze weken loopt hij rond in het voormalige pand van De Pijpenla, dat spoedig het tijdelijke voor het eeuwige zal verwisselen. Hij deed daar een ontdekking van grote bouwhistorische waarde: achter een gipsen plaat trof hij een deurpost aan uit het jaar 1610.

Door Joep Derksen

Van Dam (35), die twintig jaar in Noordwijk heeft gewoond, mag van het architectenbureau en het sloopbedrijf gerust door het pand lopen tijdens de sloopwerkzaamheden. Waar de argeloze bezoeker enkel kale stenen, puin en een sloopzooi ziet, wandelt Van Dam enthousiast rond en wijst om zich heen. “Kijk, daar zie je drie oude rookkanalen die in het eerste kwart van de 17de eeuw gebouwd zijn. Hier onder onze voeten ligt een prachtig tongewelf, dat is een van de oudste keldergewelftypes.” Hij loopt naar een muur waarop voor de leek niets dan stenen te zien zijn: “Hier zat vroeger een kozijn: daar zijn de restanten van een houten venster uit de 16de eeuw en duidelijk is op die plek een onderscheid te vinden tussen de muurstenen. Het is echt heel gaaf om hier te mogen rondlopen!”

Ontdekking

Zijn grootste ontdekking tot nog toe in de Pijpenla deed Van Dam vorige week: “Ik kwam binnen, trok wat gips weg en keek recht tegen een deurkozijn aan, met daarop de inscriptie ‘1610’. Die is dus gewoon 400 jaar oud en dat betekent dat de muur zelf al van voor 1610 moet zijn, mogelijk uit de 16de eeuw.” Deze ontdekking stimuleerde hem nog meer om zijn oproep, die hij al enkele jaren richting de gemeente heeft geuit, te herhalen. “Doe bij bouwprojecten eerst bouwhistorische onderzoeken. Zeker als zo’n pand tegen de vlakte gaat. Zo’n onderzoek wordt nooit gedaan voorafgaand aan de sloop, maar de Kerkstraat bijvoorbeeld is een gigantisch oude vroegmiddeleeuwse straat, waar je heel mooie bouwstijlen kunt verwachten. Je ziet hier soms panden met een 19de eeuwse gevel, maar daarachter zit dan een 15de eeuwse kapconstructie. Door het uitvoeren van een bouwhistorisch onderzoek krijg je de historie van het dorp in kaart. Dat is belangrijk, want het maakt onderdeel uit van de identiteit van het dorp Noordwijk, waarover al in de 9de eeuw wordt geschreven. Daarbij is het goed te bedenken dat niet alleen monumenten als de kerk interessant zijn. Juist de minder representatieve panden zijn vaak bouwhistorisch interessanter.”

Museaal

Over het deurkozijn: “Het mooiste zou zijn om dit deurkozijn te bewaren zoals het is, maar hier wordt van alles verbouwd, dus waarschijnlijk verdwijnt het kozijn weer achter een muur. Maar het is een museaal stuk, een bouwhistorische krent uit de pap: met een fraaie profilering van het kozijn, handgemaakt uit eikenhout.” Van Dam verzucht: “Ik heb nog maar een pandje onderzocht en nu al zo’n belachelijk grote hoeveelheid aan informatie over zo’n klein deeltje van Noordwijk. Kun je nagaan wat er in de loop der jaren allemaal verdwenen is. Achter op het oog oninteressante gevels vind je soms vondsten van groot historisch belang."

"Wat dat betreft vind ik het een gemiste kans dat de oude boerderij aan de Zeeweg met het Bertraminterieur en de historische 19de eeuwse kap van het oude pand van Turk & Roof verloren zijn gegaan. Je moet niet altijd alles bewaren, maar je hoeft ook niet alles te slopen. Daarnaast kun je nieuwbouw integreren met de historische bouw. Deze straat is een van de oudste straten van Noordwijk. Je profileert je als historisch dorp met eenrijk verleden, maar als het niet mooi genoeg is, gaan er gebouwen tegen de vlakte. Ongedocumenteerd slopen is doodzonde! Als je toch wilt slopen, bewaar dan de historische bouwelementen of laat deze elementen in ieder geval opmeten.”