Hartelijk welkom terug in de tijd

LISSE – De familieleden en nabestaanden van de in 1944 neergestorte B-17 Jayhawk werden vrijdag 14 september warm onthaald op het gemeentehuis. Het voltallige college van burgemeester en wethouders verwelkomde de Amerikanen hartelijk, waarmee het begin van een tweedaagse reis naar het verleden werd ingeluid.

Erwin de Mooij (35) heeft de afgelopen elf jaar zo ongeveer alles terug- en uitgezocht over de op 26 september 1944 neergestorte Jayhawk. De bommenwerper was boven Duitsland door luchtafweergeschut geraakt en redde het net niet om uit het bezette Nederland te komen. Twee bemanningsleden komen om bij de crash en zeven man overleven. Vier van hen duiken onder bij het verzet en drie worden gevangen genomen door de Duitsers.

Het is nu 78 jaar later en van de bemanningsleden is niemand meer in leven. Maar achttien van hun nazaten bezochten Lisse om getuige te zijn van de onthulling van het druppelvormige monument. Een dag daarvoor komen ze bijeen in het gemeentehuis en al gauw komen de verhalen. Rebel Quillin is de schoondochter van bemanningslid Paul Quillin, die door de Duitsers gevangen werd genomen. Ze heeft haar kinderen meegenomen op de lange vliegreis naar Nederland: ‘Ik wil dat ze zien wat hun grootvader gedaan heeft, want hij is een held. Hij vocht voor de vrijheid van andere mensen.’

Jo Quillin is de vrouw van deze oorlogsheld en ze liet weten dat haar man ‘alleen maar bruggen en ammunitiedepots bombardeerde. Paul kwam in het meer terecht en het halve dorp hielp om hem te redden, maar toen kwamen de Duitsers die hem mee naar Berlijn namen.’ Pas tien jaar na het einde van de tweede wereldoorlog begon Quillin te praten over wat hij gezien en meegemaakt had. De piloot overleed in 1974 aan acute leukemie.

Chris Kelsey is de zoon van bemanningslid Clem Kelsey, die door het verzet verborgen werd gehouden. ‘Hij stierf toen ik twaalf was en ik wou dat hij hier bij me was. Ik heb zoveel vragen voor hem, want hij praatte nooit over de oorlog. Hij bracht de meeste tijd door in zijn werkplaats en daar hing een bord met het woord ‘Leiden’. Dat moet veel voor hem betekend hebben, want hij had het altijd dicht bij zich.’

De door Ed Olivier gemaakte en gepresenteerde fotoserie maakte diepe indruk op de Amerikanen. Rebel Quillin verzuchtte: ‘Het is onvoorstelbaar om te zien hoe de mensen hier hebben geleden.’ Het gezelschap werd vervolgens met een bus gebracht naar de plek waar de bommenwerper was neergestort. Het werden emotionele momenten voor veel van de aanwezigen.