In een zo recht mogelijke lijn van Haarlem naar Leiden

Trekvaart was 'snelweg' van de 17de eeuw

Streek – Dit jaar bestaat de Haarlemmer Trekvaart 350 jaar en de Weekendkrant brengt in een reeks van zes artikelen de geschiedenis en achtergrond van deze waterloop onder de aandacht. Verschillende gedeelten van de Trekvaart, die ook wordt aangeduid als “Leidschevaart” en “Leidsche Trekvaart” passeren de revue, waarbij locaties tussen Vogelenzang en het Postviaduct Voorhout bezocht worden. Op 11 mei wordt een tentoonstelling geopend in Museum De Zwarte Tulp in Lisse, waarbij tevens een boek ter ere van het lustrum van de Haarlemmer Trekvaart wordt gepresenteerd. Dit eerste deel gaat over de geschiedenis van de Trekvaart.

door Joep Derksen
De Haarlemmer Trekvaart is in 1657 aangelegd door gezamenlijke investeringen van de gemeenten Haarlem en Leiden. De totale werkzaamheden duurden slechts een half jaar! Verschillende benamingen worden aan de waterweg gegeven, maar twee zijn het meest bekend. Het stuk vanuit Haarlem tot het paaltje dat de grens halverwege aanduidt heet de Leidsche Vaart. Van Halfweg Lisse tot Leiden wordt de waterstrook de Haarlemmer Trekvaart genoemd.

De toenmalige besturen van Leiden en Haarlem besloten om de bestaande waterringen door te trekken naar de beide plaatsen toe, in een zo veel mogelijk rechte lijn. Naast de Trekvaart werden jaagpaden aangelegd, zodat paarden de boten konden trekken. Doel was om in eerste instantie het personenvervoer, en daarnaast ook het goederenvervoer, te bevorderen en tot de komst van de trein was deze waterweg een groot succes: honderdduizenden mensen zijn afgezakt van Leiden naar Haarlem of omgekeerd. In 1839 reed de eerste trein tussen Amsterdam en Haarlem en dat was de doodsteek voor de trekschuitenbedrijven, die in 1860 uit de vaart genomen zijn. Na voltooiing van de Ringvaart Haarlemmermeer lag de focus van het goederenvervoer ook niet meer op de Trekvaart. Ook het in 1890 ingevoerde stoombootvervoer over de Trekvaart bleek na 15 jaar al niet meer rendabel.

Boek

Het boek over 350 jaar Haarlemmer Trekvaart, waarvan de titel nog niet bekend is, wordt gefinancierd door het Provinciaal Historisch Centrum Zuid Holland en het Cultuur Historische Genootschap Duin- en Bollenstreek. Marca Bultink, een van de medeauteurs van het te verschijnen boek, geeft aan waarom zij meent dat de waterroute in het zonnetje gezet moet worden: “Varen op de Vaart gebeurd niet zoveel, je kunt nergens een bootje huren en er zijn ook geen terrasjes langs het water, waar je even kunt aanleggen. Onlangs zijn wel plannen gepresenteerd om de oude trekschuiten weer de route tussen Haarlem en Leiden te laten afleggen, maar die staan nog in de kinderschoenen. Hopelijk ontstaat door de expositie en het boek meer aandacht voor toeristische evenementen.”

Ze vervolgt: “We schrijven een populair wetenschappelijk boekje met veel foto’s dat de Trekvaart weer doet herleven, zonder al te veel historische gebeurtenissen erin. De hoofdstukken behandelen de uitleg over wat de Trekvaart inhield, de reizigers en hun verhalen, het wonen en werken langs de Trekvaart, het nabijgelegen landschap, hoe het is om in 2007 met een bootje van Leiden naar Haarlem te varen en wat de Duin- en Bollenstreek met de Leidsche Vaart wil gaan doen.

Op dit moment zijn slechts enkele particuliere initiatieven ondernomen om het recreëren op de Vaart te stimuleren, zoals een rondvaartboot van rederij Van Hulst richting de Kaag en de verhuur van kano’s door Café De Doofpot in de Zilkerduinweg. Voor meer informatie: www.leidschevaart.nl.