Potscherven veroorzaken kleine archeologische revolutie

‘Regio Noordwijk al 5.000 jaar geleden bewoond’

NOORDWIJK – Op het terrein waar de nieuwe afvalwaterzuivering komt (Achterweg 9), zijn restanten van een aardewerken potbodem met etensresten gevonden, die erop wijzen dat dit gebied al meer dan 5.000 jaar geleden bewoond werd (circa 3.800 – 3.600 AD). Dit betekent een kleine revolutie in de archeologische wereld, want tot nu toe werd er vanuit gegaan dat de eerste menselijke activiteiten in dit gebied in de periode vanaf 2.000 voor Christus plaatsvonden.

Björn Smit, projectleider van Raap Archeologisch Adviesbureau BV, vestiging West, het bureau dat een vooronderzoek heeft uitgevoerd naar de pot, legt het belang van de vondst uit: ‘De ouderdom van het baksel is geschat op de periode van 3800 – 3600 bc. Dat betekent dat er in die periode zeer waarschijnlijk al mensen rondliepen, al is het niet duidelijk of het permanente bewoning was, of slechts een picknick. De gangbare gedachte is, dat er indertijd een zee was in dit gebied en onderzoek moet nu uitwijzen of deze denkwijze bijgesteld moet worden.’

Hoewel er slechts zo’n tien zeer verkruimelde fragmenten van de potbodem zijn gevonden, kunnen dankzij modern onderzoek veel conclusies getrokken worden, legt Smit uit. ‘De etensresten onderzoeken we met behulp van C14-onderzoek; op basis van de hoeveelheid radioactieve koolstofisotopen (die in ieder levend wezen zitten en geen gevaar vormen voor de volksgezondheid, red.) kunnen we de oudheid bepalen. De etensresten zijn waarschijnlijk vissoep of broodpap, wat indertijd veel gegeten werd, want de granen in die periode waren niet geschikt om brood te maken. Op zijn vroegst hopen we eind januari van een Duits laboratorium de definitieve natuurwetenschappelijke datering te krijgen.’

Grondverkleuringen

Smit: ‘Behalve de pot zijn ook bewoningsresten aangetroffen uit de periode 200 bc en 200 ad; uit de ijzertijd. Het gaat hier om grondverkleuringen en delen van palen die gebruikt werden als dragende palen voor de bouw van boerderijen. Het ziet ernaar uit dat in de periode tussen 3.600 bc en circa 200 bc de bewoning gestopt is, door een geleidelijke vernatting van het gebied. Er was geen sprake van een vloedgolf, maar het gebied is langzaam verdronken door water dat vanuit de Rijndelta kwam: de akkers werden hierdoor te nat om gewas te verbouwen.

Hoewel het bouwproject nu enkele maanden vertraging oploopt, ligt het niet in de lijn der verwachting dat de afvalwaterzuivering niet gerealiseerd zal worden, zo laat Luuk Jacobs, woordvoerder van het Hoogheemraadschap Holland Rijnland, weten. ‘Zeer waarschijnlijk wordt er een vervolgonderzoek uitgevoerd, maar het is zeker dat de afvalwaterzuivering er komt. Het lijkt er heel erg op dat de provincie Zuid-Holland bepaald dat er gegraven moet worden zodat er vastgesteld kan worden wat er in de grond zit. Nadat deze archeologische stukken weggehaald zijn, kan er verder gebouwd worden. We zouden in februari weer aan de slag kunnen.’