,,Hij verzon iedere dag een nieuw verhaal''

Jan en Sanne Terlouw doen boekje open over hun levens

[RIJNSATERWOUDE] Het Schoolhuis zat woensdag 14 november afgeladen vol. En daar was ook een goede reden voor; niemand minder dan boekenschrijver en oud-politicus Jan Terlouw was samen met zijn dochter Sanne naar Rijnsaterwoude gekomen om te praten over hun leven en hun werken. Voormalig wethouder Herman Haarman interviewde vader en dochter, die ook samen enkele boeken hebben geschreven.

[Joep Derksen]

Koning van Katoren met de jeugdige Stach, die zeven opdrachten moet vervullen om koning te worden. In het kinderboek moet hij volwassen problemen aanpakken, zoals luchtvervuiling (smog) in het stadje Smook en oplichterij door de Tara's. Het boek Oorlogswinter verhaalt over een tienerjongen, die door benarde omstandigheden volwassen wordt in de tweede wereldoorlog. Beide boeken kregen een gouden griffel; de hoogste prijs, die een Nederlandse auteur kan winnen. Niet slecht voor iemand, die pas op zijn 39ste begon met het schrijven. Terlouw debuteerde namelijk met het boek 'Pjotr' over een jongen die dwars door Rusland reisde om weer bij zijn naar Siberië verbannen vader te zijn.

Maar de avond ging natuurlijk vooral over Sanne en Jan. Zijn dochter is gaan schrijven door haar vader. ,,Mijn vader heeft mij nog nooit voorgelezen. Hij verzon iedere dag een nieuw verhaal en daardoor voelde ik dat die verhalen alleen voor ons bestemd waren. Toen ik groter werd, begon ik de plot te verzinnen.'' Zijn vrouw Alexandra adviseerde Terlouw om zijn verhalen op te schrijven. Toen aan zijn baan als natuurkundige een einde kwam, bedacht Terlouw: ,,Er zijn twee beroepen, waar je geen opleiding voor hoeft te hebben; schrijver en politicus. Dus ging ik deze beide vakken uitoefenen. Met een verhaal pak je namelijk de mensen; niet alleen kleine kinderen, maar ook in de politiek.''

Het succes van de boeken overweldigde Terlouw. ,,Het boek 'Koning van Katoren ging over draken en tovenaars, maar in feite waren het echte problemen. Ik schreef ook andere boeken over problemen die ik tegenkwam. Bijvoorbeeld over het open houden van de Oosterschelde (Oosterschelde Windkracht 10). Of over het conflict tussen je werk en je geweten (Eigen Rechter); het zijn allemaal maatschappelijke problemen in romanvorm. Die romans worden honderd keer zo vaak gelezen dan een wetenschappelijk essay.'' Ieder boek van Terlouw heeft wel een moraal, zo was Haarman opgevallen. Dat klopt, zo beaamde Terlouw. ,,Als je zoon van een dominee bent, word je bijna dagelijks geconfronteerd met de vraag over goed en kwaad.''

Als dochter van een beroemd schrijver wilde Sanne Terlouw eerst weten, of haar werk werd gewaardeerd om de eigen kwaliteit. Daarom publiceerde zij haar eerste boeken in 1992 en 1993 onder het pseudoniem Ike Smitswater. Daarna schreef ze volwassenenboeken onder haar eigen naam. Vader en dochter schreven samen zes boeken, waarbij ze om en om een hoofdstuk uitwerkten. Sanne: ,,Je moet respecteren, wat de ander schrijft. Je kunt een door de ander verzonnen personage onder een bus laten komen, maar daar wordt het boek niet beter van.'' Haar vader is het hier mee eens en voegde toe: ,,Schrijvers zijn zo dol op wat ze geschreven hebben. Maar zo heilig is het allemaal niet. Je moet alleen wat opschrijven, wat een functie heeft.''

Terlouw heeft door de jaren heen ook gedichten geschreven; het boekje 'Gedichte gedachten' werd op zijn 87ste verjaardag (15 november) uitgebracht. Maar vijftien gelukkige toeschouwers konden al de eerste exemplaren bemachtigen. Tot Terlouw's grote verbazing waren deze dichtbundels binnen de kortste keren uitverkocht. ,,Ik vind dichten gemakkelijker dan verhalen schrijven'', stelde Terlouw in de pauze.

Drie van Terlouws boeken werden verfilmd: Oorlogswinter in 2008, Briefgeheim (2010) en Koning van Katoren. Over deze laatste verfilming gaf Terlouw duidelijk zijn mening: ,,Ik vond de film 'Koning van Katoren' verschrikkelijk slecht. Ze hielden zich niet aan het verhaal. Ik probeerde wel invloed uit te oefenen op de regie, maar dat lukte niet. Voor de film 'Oorlogswinter' heb ik veel met de regisseur gesproken en hij heeft het verhaal goed naar voren gebracht. Die film was ook een succes, met meer dan een miljoen bezoekers in de bioscoop.''

Na de pauze werd er veel over de politiek en de maatschappelijke ontwikkelingen gesproken. Terlouw verhaalde over de familie'vriend' Hans van Zon, die in Nederland bekend werd onder de naam 'Hans van Z.'; de seriemoordenaar. Hoewel hij zoon is van een dominee, schuwde Terlouw niet om ook kritiek te hebben op de geloofsgemeenschappen. ,,Ik vind het vreselijk, dat religies niet voorop liepen om slavernij af te schaffen!''

Terlouw hekelde, dat iedereen het alleen maar heeft over de eigen rechten. ,,Het hebben van plichten is ook een recht. Als je een plicht hebt, kun je medeverantwoordelijkheid dragen en daar word je een beter mens van.'' Hij maakte zich zorgen om de groei van de machtsinvloed van het grootkapitaal. ,,De tweedeling wordt sinds de globalisering in 1991 steeds erger. De wereld wordt rijker, maar het komt terecht in de 1% bovenlaag, terwijl de arme laag steeds minder krijgt. Vorig jaar is de wereld 700 miljard dollar rijker geworden. Maar 80% hiervan is terecht gekomen bij 1% van de bevolking. Dat gaat ieder jaar zo door.'' Geld is invloed, zo gaf Terlouw aan. ,,Hoe langer hoe meer beslist het kapitaal wat we doen met infrastructuur, sociale media en energieopwekking. De overheid verliest aan macht aan kapitaal. Dat baart mij heel veel zorgen. Ik moet oppassen dat ik niet de grumpy old man word, die het beter weet, maar ik kan toch niet mijn mond houden.''

Toch blijkt ook Terlouw niet eensluidend te zijn, zo blijkt uit zijn antwoord op een vraag uit het publiek, of het voor de Nederlandse inwoners niet beter zou zijn, wanneer het de inwoners zelf worden die mede-eigenaar worden van de duurzame energieopwekkingsmiddelen als zonnepanelenvelden en windmolens. Op die manier voorkom je namelijk, dat enkele bedrijven het voor het zeggen krijgen in deze lucratieve energiemarkt en dus miljarden euro's kunnen opstrijken. Maar Terlouw greep deze kans niet. Hij vond, dat mensen niet moeten klagen over dat de nieuwe energievormen geld gaan kosten. ,,De meesten van ons zullen er niet door verarmen.'' Terlouw stelde, dat 'we' het moeten doen voor onze kinderen en kleinkinderen.

Sanne Terlouw kondigde als uitsmijter van de avond aan, dat er in het voorjaar een nieuwe familieroman uit komt: ,,De 90ste verjaardag van Louis van Roosgaarden. Ieder hoofdstuk is geschreven vanuit een perspectief van een ander familielid. De illustraties zijn bijzonder aan dit boek. Mijn zusje Ashley is illustratrice en van alle personages heeft ze een tekening gemaakt.'' Terlouw sloot de avond af met de opmerking: ,,U hebt mijn avond gemaakt. Ik verwachtte niets van deze dichtbundel, maar we hadden 15 exemplaren meegenomen en die zijn allemaal verkocht!''