Nieuwkoop – Vorig jaar hoorde kunstenaar Mark de Jong van
de Stichting Oude Hollandse Waterlinie (SOHW), dat hij het winnende kunstwerk
had gemaakt voor de ontwerpwedstrijd ‘Water: vriend en vijand’. Zijn kunstwerk
zou in 2022 in verschillende steden langs de Oude Hollandse Waterlinie
verrijzen. Maar als een donderslag bij heldere hemel kreeg hij het bericht, dat
zijn kunstwerk toch niet wordt tentoongesteld. In plaats komt er een geocache
project en verschijnen er enkele ‘waterliniebankjes’.
De kunstwerkprijsvraag was ter ere van het 350-jarig bestaan
van de waterlinie, die in 1672 ontstond als verdedigingsmiddel tegen het Franse
leger. Een kleinere uitvoering van De Jongs winnende werk staat nu bij hem in
de voortuin. ,,Het uiteindelijke kunstwerk zou een omvang hebben van vier meter
in een cirkel’’, geeft de kunstenaar aan. ,,Het is een plattegrond van een
vestingstad, met aan de voorkant watergolven en een zeil, waarbij een
middeleeuwse soldaat met één been in de golven staat.’’
Als winnend kunstenaar ontving De Jong 1.000 euro. Wanneer
er een levensgroot exemplaar van zijn kunstwerk gemaakt zou worden, had hij
hier niets voor ontvangen. En dat hoefde ook niet van hem. ,,Om met mijn werk
langs de Oude Hollandse Waterlinie te staan, zou mij mogelijk landelijke
bekendheid geven. Maar zelfs die kans wordt me ontnomen.’’ Hij baalt er enorm
van: ,,Dit is wat er met kunstenaars gebeurt: ze doen gewoon met je wat ze
willen. ‘Kunstenaars doen het wel voor niets!’, denken ze. Kunstenaars zijn een
speelbal. Ik was zo blij, dat ik werd uitgekozen, maar het enige wat ik krijg
is de middelvinger.’’
Volgens De Jong werden tijdens het hele traject de
spelregels veranderd. ,,Eerst zou er een rondreizende expositie komen, toen
werden gemeenten gevraagd om een kunstwerk te kopen. En nu ziet de jury af van
het plaatsen van het kunstwerk. Was mijn werk niet goed genoeg? Dan had je geen
winnaar uit moeten roepen!’’ Hij toont een email van de SOHW: ,,We hebben een
enquete gehouden onder de deelnemers aan de OHW Erfgoedtafel van de Provincie
over een mogelijk kunstproject voor 2022. Daar kwam echter uit, dat de voorkeur
ging naar ‘toegepaste kunst’ in de vorm van een bankje o.i.d.’’
Frans Buijserd is secretaris van de SOHW. Hij bevestigt, dat
het eerst de bedoeling was, dat het kunstwerk in 2022 in verschillende
vestingsteden langs de Oude Hollandse Waterlinie een plek zou krijgen. Maar bij
het uitschrijven van de kunstprijsvraag was dit nog niet geregeld. ,,Er was
teveel onzekerheid over het plaatsen en het geld dat hiervoor beschikbaar was.
Dat had men van tevoren moeten afstemmen.’’
Uiteindelijk kwam van dat plan niets terecht. Buijserd: ,,We
hebben daarna alle gemeenten langs de Waterlinie gevraagd of ze willen betalen
om het kunstwerk te plaatsen.’’ Geen enkele gemeente had interesse. Buijserd:
,,Daarna heeft de Erfgoedtafel van de Oude Hollandse Waterlinie bedacht, dat het
beter zou zijn om iets te doen in de zin van toegepaste kunst. Zij hebben
besloten waterliniebankjes te plaatsen, met een peilmeter, zodat je ziet hoe
ver je op die plek onder het NAP bent.’’
Inmiddels is de SOHW begonnen met een ander project: een geocaching
wandelroute, waarbij je met je mobiel op zoek gaat naar ‘schatten’. Aan De Jong
is gevraagd hiervoor een ‘kunstwerkje’ te maken. Buijserd: ,,Dat aanbod is ook
gedaan als compensatie, omdat het anders is gelopen dan werd gedacht’. De Jong
past hiervoor. ,,Deze onbetrouwbare kunstpartner verandert de spelregels
tijdens het proces.’’